Dit liveblog is gesloten
De motie van wantrouwen van Geert Wilders tegen premier Rutte is verworpen. 19 Kamerleden stemden voor, 124 tegen.
De motie van Lilian Marijnissen (SP), waarin staat dat de lonen in het bedrijfsleven met vijf procent zouden moeten stijgen omdat ze achterblijven bij de economie en dividenduitkeringen, is aangenomen. Dat betekent dat het 'waar mogelijk' moet worden uitgevoerd.
Kamervoorzitter Arib bedankt alle leden voor hun deelname aan het debat, en sluit de vergadering. Het zit erop.
Einde van het debat en van dit liveblog over de Algemene Politieke Beschouwingen 2019.
Het debat is hervat: de Kamer stemt nu over de verschillende moties. Dat gaat vlotjes, maar daarna volgt er nog de hoofdelijke stemming over de motie van wantrouwen van Geert Wilders. Alle Kamerleden moeten daarvoor afzonderlijk van elkaar zeggen of ze voor of tegen zijn.
Rutte is klaar, Kamervoorzitter Arib schorst tot 23.10 uur. Dan stemt de Kamer over de motie van wantrouwen van Wilders.
We gaan weer verder. Premier Rutte krijgt het woord. Hij behandelt de laatste openstaande vragen en beoordeelt - wanneer aan de orde - de ingediende moties. Daarna moet er hoofdelijk gestemd worden over de motie van wantrouwen van PVV-leider Geert Wilders.
Schorsing tot 22.00 uur
Einde van de tweede termijn van de zijde van de Kamer. Schorsing tot 22.00 uur. Dan gaat het kabinet in op de ingediende moties.
Als laatste krijgt Femke Merel van Kooten-Arissen het woord. Ze is blij met de gedane voorstellen om de democratie te vernieuwen. Ze dient geen moties in.
Het woord is aan Thierry Baudet (Forum voor Democratie). Hij verwijt het kabinet geen idee te hebben wat eigenlijk de oorzaak van 'deze crisis' is. Hij roept in een motie op de Syrische asielzoekers terug naar huis te sturen, omdat het land weer veilig zou zijn. Ook wil hij dat de agrarische sector niet de dupe mag worden van de stikstofmaatregelen, en pleit hij voor terugkeer van de basisbeurs voor studenten.
© ANP — Thierry Baudet (FvD) Nu Tunahan Kuzu (Denk), die als 'goed voornemen' van zijn zeven moties één heeft gemaakt. Kuzu is blij dat Rutte afstand nam van de woorden van Geert Wilders (PVV). ,,Ik hoor het al tien jaar, maar het zal nooit wennen.''
De volgende spreker is Kees van der Staaij (SGP). Ook hij bedankt iedereen voor het 'constructieve debat' en dient enkele moties in.
Henk Krol (50Plus) nu, die zich aansluit bij het voorstel van Klaver (GroenLinks) minder debatten aan te vragen. Hij roept in een motie op alles op alles te zetten om te voorkomen dat er in 2020 pensioenkortingen volgen.
Door met Marianne Thieme (PvdD), die hekelt dat het kabinet beloofd had onder meer geld in het klimaat en ontwikkelingssamenwerking te stoppen, maar dat - ondanks dat er volgens haar geld genoeg is - niet heeft gedaan. In moties roept ze op dat alsnog te doen.
De volgende is Gert-Jan Segers (CU), die wel positief eindigt. ,,Het is mooi om te zien dat er ergens een kentering is, het afscheid van neo-liberaal denken, een kentering naar voor elkaar zorgen.''
Verder met PvdA-leider Lodewijk Asscher, die het over een totaal andere boeg gooit. ,,,Laten we ophouden met elkaar recenseren. Politiek gaat over de strijd om dingen beter te maken. We hebben het hier over kabinetsbeleid.''
Asscher 'ziet geen verbinding tussen rechts en links'. ,,Er worden hele redelijke vragen gesteld, en die worden weggewuifd.'' Hij hekelt onder meer dat er geen extra geld voor zorgmedewerkers bijkomen. Ook heeft hij gepleit voor extra geld voor speciaal onderwijs. ,,We moeten kiezen voor de leraren, voor de kinderen, voor onze toekomst.''
In moties roept hij onder meer op voor extra geld om het lerarentekort aan te kunnen pakken en de lonen in het onderwijs te kunnen verhogen.
Jetten roept op tot een stevigere aanpak van ondermijning. Ook wil hij dat de aanpak van het lerarentekort topprioriteit wordt.
Rob Jetten (D66) is de volgende. Net als de andere partijen prijst hij de manier waarop het debat gevoerd is. Ook geeft hij opheldering over de kleur van zijn pak ('petrol'). Daar ontstond gisteren onduidelijkheid over, omdat zijn pak op televisie een andere kleur leek te hebben dan in de zaal.
Door met Lilian Marijnissen (SP). ,,We hebben de Algemene Politieke Beschouwingen eer aan gedaan de afgelopen dagen. Daar ben ik blij om.'' Ook is ze tevreden dat er een 'kentering plaatsvindt' bij het kabinet. ,,Maar ik hoor vooral veel over die kentering, maar zie hem nog onvoldoende.'' Marijnissen vindt dat er veel meer geld naar onder meer de publieke sector moet. Ze pleit voor een verhoging van de lonen met vijf procent.
De volgende spreker is CDA-voorman Pieter Heerma. Ook hij sluit zich aan bij het initiatief van Klaver (GroenLinks), om minder debatten aan te vragen. Hij roept onder meer in een motie op tot een parlementair onderzoek naar falende overheidsinstanties.
Nu Jesse Klaver (GroenLinks), die ook iedereen bedankt voor het debat en de toon waarop het gevoerd is. ,,Ik hoop dat we op een oplossingsgerichte manier politiek kunnen blijven bedrijven.''
Door met Klaas Dijkhoff (VVD). Hij dankt iedereen voor de 'bijzondere' Algemene Politieke Beschouwingen. Hij probeert het voorbeeld van Klaver (GroenLinks) te volgen.
PVV dient motie van wantrouwen in tegen premier Rutte
Klaver (GroenLinks) breekt in. Hij snapt niet waarom Wilders dan niet meteen de motie van wantrouwen indient, want 'we weten het antwoord van premier Rutte al, die gaat er niet op in'.
Prima, zegt Wilders, waarop hij meteen de motie van wantrouwen indient. Hij krijgt steun van Forum voor Democratie.
Wilders vindt dat boodschappen goedkoper moeten, huren naar beneden moeten en het eigen risico in de zorg moet worden afgeschaft. ,,Rutte moet zich houden aan de belofte dat mensen er op vooruit gaan.''
Ook dient hij een motie in waarin hij Rutte oproept de eerder beloofde 1000 euro per persoon te betalen. ,,Voor sommigen is het misschien niet veel, maar voor de meeste mensen thuis is 1000 euro heel veel geld.''
Wilders roept Rutte via een laatste motie op te reageren op 'de feiten' rond mogelijke beïnvloeding door ambtenaren bij zijn vervolging door het Openbaar Ministerie in de minder-Marokkanenzaak. Gaat Rutte daar niet op in, dan volgt een motie van wantrouwen.
© ANP — Geert Wilders (PVV) Wilders: ,,Dit kabinet leeft in een eigen werkelijkheid en heeft zich omringd met ja-knikkers.'' Volgens de PVV-voorman ligt het land aan een infuus. ,,Dit kabinet is niet meer de baas in ons land, niet meer het gezag'', verwijst hij naar aanslagen. ,,De Marokkaanse maffia is de baas, en ze worden iedere dag sterker en gewelddadiger.''
We gaan door met de tweede termijn van de zijde van de Kamer. Geert Wilders (PVV) krijgt het woord.
PvdA-leider Lodewijk Asscher is door het Nederlands Debat Instituut voor de tweede keer op rij uitgeroepen tot beste debater van de Politieke Beschouwingen. ,,Uit het hoofd hield Lodewijk Asscher een herkenbaar en meeslepend verhaal dat goed te volgen was. Tijdens zijn interrupties was hij slim in het kiezen van zijn woorden en handig op zoek naar samenwerking", zei juryvoorzitter en directeur van debatinstituut, Roderik van Grieken.''
Over de hele linie was de jury dit jaar enthousiast over de toon van het debat. ,,Er werd goed en serieus naar elkaar geluisterd en gekeken naar waar er samengewerkt kon worden. Het debat was soms stevig maar zonder de onaangenaam harde toon van vorige jaren." Van de nieuwkomers viel vooral D66-voorman Rob Jetten op: ,,ontspannen, met goede vragen en veel kennis van zaken speelde hij een belangrijke rol in het debat''
© ANP — Lodewijk Asscher (PVDA) Schorsing tot 19.45 uur voor het diner
Kamervoorzitter Arib schorst de vergadering, we gaan eten. Om 19.45 uur gaan we verder met de tweede termijn. Tot zo!
Premier Rutte gaat nu snel door de vragen heen. Zometeen wordt er eerst geschorst voor het diner, daarna volgt de tweede termijn van het debat, waarin Rutte de laatste vragen zal beantwoorden en de partijen moties kunnen indienen.
Overleg is klaar: Wilders heeft besloten om een motie in te dienen in de tweede termijn. Geen hoofdelijke stemming dus op dit moment. Als de premier ook geen antwoord wil geven na de motie, kan Wilders een motie van wantrouwen tegen hem indienen. Dat zit er ook dik in, want Rutte houdt vol niks over de zaak te willen zeggen.
© ANP — Geert Wilders (PVV) en Premier Mark Rutte in debat Korte schorsing door Kamervoorzitter Arib, om te overleggen over de hoofdelijke stemming. Klaver (GroenLinks) is het eens met Wilders (PVV), maar vindt niet dat een hoofdelijke stemming hiervoor ingezet mag worden. ,,Rutte zou moeten antwoorden, maar doet het gewoon niet'', concludeert hij. Kees van der Staaij (SGP) stelt voor dat Wilders in de tweede termijn van het debat een motie indient.
Premier Rutte wil pas na de uitspraak debatteren over de mogelijke beïnvloeding bij de vervolging van Geert Wilders (PVV) in het minder-Marokkanenproces. ,,We moeten ons uiterst terughoudend opstellen zolang een zaak onder de rechter is. Ik behoor tot de kleine meerderheid die dus pas daarna zou willen debatteren.''
Wilders reageert geschokt: ,,Daar heb ik toch niks aan, dat is mosterd na de maaltijd. Het probleem is juist dat ik voor de rechter sta om de verkeerde reden, namelijk omdat ambtenaren zich hebben bemoeid met de zaak. Dan mag ik u toch vragen een oordeel te geven?
Rutte begrijpt de vraag, maar blijft bij zijn standpunt. ,,Het is geen zwart-witzaak, maar ik ben van mening dat het echt beter is te wachten tot de zaak niet meer onder de hamer ligt.''
Wilders wil dat er hoofdelijke gestemd wordt over de vraag of Rutte zich inhoudelijk moet uitlaten over de kwestie. De premier wijst de PVV-leider erop dat ook zo'n stemming hem niet kan dwingen iets te zeggen over een nog lopende strafzaak.
Ook CNV Onderwijs is niet tevreden. ,,Kabinet, maak je geen zorgen. Wat ons betreft spreken we morgen een goede cao af!'', zegt bestuurder Jan de Vries. ,,Maar extra incidenteel geld helpt niet bij het dichten van de loonkloof en verminderen werkdruk. Onderwijspersoneel heeft behoefte aan zekerheid en wil niet jaar op jaar bedelen om voldoende geld.''
Bij de Algemene Onderwijsbond (AOb) is de voorwaarde van Rutte (eerst cao primair onderwijs, daarna kijken of er incidenteel extra geld bij kan) niet goed gevallen. ,,Dit is pure chantage”, zegt AOb-voorzitter Liesbeth Verheggen. ,,We hebben als bonden en werkgevers al geconcludeerd dat het budget onvoldoende is voor een cao en een gezamenlijke claim neergelegd van 430 miljoen. Dit is onbespreekbaar.”
Asscher (PvdA) wil ook voor het zorgpersoneel extra salaris, maar daar gaat Rutte niet in mee. De premier wijst erop dat mensen in de zorg er 1,5 procent bij krijgen. Ook komen er zo'n acht verpleegkundigen per verpleeghuislocatie bij.
Door met het volgende onderwerp: de zorg. Het kabinet geeft gehoor aan de oproep van Klaver (GroenLinks) en stelt 26 miljoen euro beschikbaar voor gespecialiseerde jeugdzorgklinieken. Klaver staat meteen op om de premier te bedanken. ,,Dit is een prachtige uitkomst.''
Asscher (PvdA) en Klaver (GroenLinks) proberen meer te ontlokken, maar dat zet Rutte er alleen maar toe nog scherper te stellen wat hij zojuist heeft toegezegd: Eerst moet er een cao worden gesloten met het huidige budget, daarna zal er gekeken worden of er voor volgend jaar 'incidenteel' extra geld kan worden vrijgemaakt voor de aanpak van het lerarentekort.
Lodewijk Asscher (PvdA) is blij dat er voor volgend jaar mogelijk extra geld wordt vrijgemaakt voor de aanpak van het lerarentekort, maar ziet liever dat dat structureel wordt.
Die 'verwachting' wil Rutte niet wekken. ,,Want dat kan ik misschien niet waarmaken. Eerst een cao afsluiten, dan kunnen we kijken naar mogelijk incidenteel geld voor volgend jaar.''
Het kabinet is niet van plan het 'pas ingevoerde' leenstelsel voor studenten te wijzigen of terug te keren naar de basisbeurs. ,,Maar we hebben het debat daarover met interesse gevolgd.''
Rutte overweegt 'extra incidenteel geld' beschikbaar te stellen om het lerarentekort op korte termijn aan te pakken. De coalitie gaat daar deze week verder over praten. Voorwaarde is wel dat er een coa gesloten moet worden.
We gaan weer door, nu over onderwijs. Rutte deelt de zorgen over het lerarentekort. ,,We zien wel meer aanmeldingen voor de pabo, maar we zijn er echt nog niet.'' Hij wijst erop dat er vanaf dit jaar ruim 300 miljoen euro beschikbaar is om de werkdruk van leraren te verlagen.
Korte pauze, premier Rutte moet een korte sanitaire stop maken.
Thierry Baudet (FvD) doet nogmaals een poging Rutte een uitspraak te ontlokken over de veiligheid van Syrië. Dat doet hij niet. Ondertussen haken Kamerleden af.
