Complimenten voor de tolk
Advocaat Michels gaat afronden. Hij complimenteert, volkomen terecht, de tolk. Sinds vanochtend 09.30 uur hebben twee verschillende tolken alles vertaald voor Camil A.
Hiermee komt er een einde aan dit liveblog. De strafeis van het openbaar ministerie is duidelijk: drie keer levenslang. Het is nu aan de rechtbank om te bepalen of er voldoende bewijs is. Op 6 november doet de rechtbank uitspraak.
Aanstaande maandag volgt de strafeis tegen de drie medeverdachten. Zij zouden hebben geholpen met het leveren van de vuurwapens die zijn gebruikt bij de viervoudige moord. Zelf zeggen ze gek op wapens te zijn, maar geen wapens te hebben geleverd. Ook krijgen maandag de hoofdverdachten nog het laatste woord.
Nieuwssites
Denis A. zat na de viervoudige moord veel op nieuwssites, zo blijkt uit zijn telefoongegevens. Hij keek op de websites van Tubantia, RTV Oost en 112Twente. "Maar dat is toch geen bewijs? Ik denk dat half Twente rond dat tijdstip op een nieuwssite zat om te kijken wat er in Enschede was gebeurd", zegt zijn advocaat Van Faassen, die ook meerdere getuigenisverklaringen doorneemt. "Ze verklaren stellig, maar ze hebben het nieuws uit de krant gehaald. Hieruit blijkt hoe erg de media deze zaak heeft beïnvloed. Het is een trial by media."
Denis A.
Advocaat Van Faassen aan het woord. Hij gaat het hebben over zijn cliënt Denis A. "Camil en Dejan zijn met veel bombarie aangehouden door een arrestatieteam, maar bij mijn cliënt ging dit anders. Hij werd niet aangehouden, maar hij moest samen met zijn vriendin wachten op het politiebureau, terwijl er in zijn woning huiszoeking werd gedaan. Ze hebben pas later die avond besloten dat Denis A. ook werd aangehouden. Het geeft toch wel aan dat ze niet goed wisten wat ze met Denis aan moesten. Ook wordt getwijfeld over zijn rol in het geheel."
De officier van justitie probeerde Denis A. tijdens een eerdere rechtszaak al aan het praten te krijgen. 'U lijkt mee te doen uit loyaliteit voor uw familie. Het lijkt erop dat die loyaliteit voor u belangrijker is dan uw eigen vrijheid', zei de officier eerder. Ook dit zorgde niet voor een reactie.
De schuldige
Advocaat Van der Wal neemt het woord weer. Als de familie A. onschuldig is, wie is er dan wel schuldig? "Andere daders kunnen niet worden uitgesloten. Er zijn in ieder geval motieven genoeg. Er zijn onbekende voetsporen aangetroffen en er is onbekend dna-bewijs op de kogelhulzen aangetroffen."
Camerabeelden en getuigenverklaringen
Advocaat Michels, die Camil A. bijstaat, gaat verder. "Op basis van camerabeelden kan niet worden vastgesteld dat de familie A. op de plaats delict is geweest. Op camerabeelden in de omgeving is de auto van de verdachten wel te zien. In de auto zitten twee personen. Beiden dragen een petje. Er is geen bewijs voor een derde inzittende. Het kan dus goed zijn dat één van de drie verdachten zich heeft gedistantieerd van hetgeen dat plaatsvond."
De advocaat pakt er ook een getuigenverklaring bij. De getuige zou het drietal omstreeks 14.00 uur hebben gezien, maar op dat tijdstip zaten de drie verdachten nog te weten bij de McDonald's. Even later zijn ze nog gespot op een bewakingscamera van een winkelcentrum. "Het is dus onmogelijk dat de getuige de verdachten op dat tijdstip heeft gezien." Ook de andere getuigenverklaringen worden voorgelezen. Volgens de advocaat zijn ze tegenstrijdig. Ze kunnen dus niet worden gebruikt.
Medeplichtig
De zitting is hervat. Advocaat Van der Wal neemt het woord. Volgens het openbaar ministerie zijn alle drie de verdachten ten tijde van de moord aanwezig geweest in de growshop en daardoor zouden ze in ieder geval medeplichtig zijn. "Maar dan moet wel worden vastgesteld dat de andere verdachten wisten dat één van hun zou gaan schieten", stelt Van der Wal. "Volgens de verdediging kan er niet worden vastgesteld wie er ten tijde van de viervoudige moord op de plaats delict is geweest. Laat staan wie wat heeft gedaan."
Onderbreking
Volgens advocaat Nieuwenhuis kan geen enkele aanklacht tegen de drie verdachten bewezen worden. De zitting is ondertussen weer tijdelijk onderbroken. We gaan om 16.00 uur verder.
Doodslag
Nieuwenhuis gaat verder met zijn pleidooi. Wat hem betreft kan moord met voorbedachte rade niet worden vastgesteld. "Het geweld is zo extreem dat het lijkt te zijn gebeurd in een opwelling. Vier mensen doden is zo extreem, als je je beraadt, zou je dat niet doen." Ook hadden de daders in zo'n geval wel andere voorzorgmaatregelen genomen, stelt hij. "Als je vier mensen gaat doden, doe je op zijn minst een bivakmuts op. En je doet het ook niet op een klaarlichte dag in een drukke woonwijk."
Volgens Nieuwenhuis is er dus hooguit sprake van doodslag en niet van moord. "Al moet dat eerst bewezen kunnen worden." Ook advocaat Nieuwenhuis hint op een mogelijke ripdeal. "Er is geen bewijs dat mijn cliënten na de viervoudige moord beschikten over een groot geldbedrag dat onrechtmatig verkregen is. Ook is het geld niet op camerabeelden te zien."
Wel of geen viervoudige moord?
Nieuwenhuis, advocaat van Denis A., neemt het over van Michels. Hij gaat het hebben over de kwalificatie. Was er bijvoorbeeld sprake van moord, van doodslag of van diefstal met geweld met de dood tot gevolg? "Voorbedachte raad kan worden vastgesteld als er een plan was om de slachtoffers om het leven te brengen." Dit is volgens hem niet aan de orde. Volgens Nieuwenhuis blijkt uit het dossier niet dat de daders voor die tijd al van plan waren om het viertal te doden.
"De verdachten droegen vaker vuurwapens bij zich, maar er zijn nog nooit slachtoffers gevallen. Het meenemen van een wapen is dus geen teken van voorbedachte raad. Daarnaast is het nog maar de vraag of de daders wapens bij zich droegen. Uit getuigenverklaringen blijkt dat de slachtoffers wel wapens voor handen hadden. Het kan dus best zijn dat de slachtoffers met hun eigen wapens zijn omgebracht. Dan is er dus niet planmatig gehandeld."
Het zwijgrecht
Advocaat Michels, die Camil A. bijstaat, gaat dieper in op de proceshouding van de verdachten. Tot op heden maakten alle verdachten gebruik van het zwijgrecht. "De nabestaanden willen een verklaring, maar de verdachten kunnen geen verklaring geven." De advocaat legt nogmaals uit dat er geen bewijs tegen de familie A. is en er dus door de familie A. ook niets verklaard kan worden.
De verdachten blijven zwijgen, terwijl Camil A. aan het begin van het proces wel heeft gezegd dat de waarheid ooit boven tafel komt 'als de tijd rijp is'. Of het zwijgen voordelig of nadelig is voor een vedachte? Wij zochten het uit.
DNA van Denis A. op plaats delict
Advocaat Van Faassen neemt na de onderbreking kort het woord. Hij staat Denis A. bij. Het schoenspoor van zijn cliënt werd aangetroffen op de plaats delict, stelt het openbaar ministerie. Volgens de advocaat komen de schoenen van zijn cliënt qua profiel overeen met de voetafdruk op de plaats delict. "Het is een ogenschijnlijke overeenkomst, maar verder komen we niet in dit dossier. Het gaat ook nog eens over één van de meest verkochte schoenen ter wereld. Er zijn er miljoenen in omloop. Dit kan dus nooit als bewijs dienen."
Het dna-profiel van Denis A. werd ook op een kabel op de plaats delict aangetroffen. "We moeten maar aannemen dat het een voedingskabel is die was aangesloten op een recorder die weer verband hield met het camerasysteem." Hierdoor zouden de camera's in de growshop op het moment van de viervoudige moord niet hebben gewerkt. "Het zijn slechts veronderstellingen, want er is geen recorder aangetroffen. Was er überhaupt een recorder aanwezig?"
Pauze
Er is een korte onderbreking. We gaan over een kleine tien minuten verder.
Dna-sporen en schoenafdrukken
Roy van der Wal, advocaat van Dejan A., gaat verder. Hij heeft het over het dna dat is aangetroffen op de kogelhulzen en op de kledingstukken van de slachtoffer. Er is een dna-spoor van zijn cliënt aangetroffen op een huls, maar dat kan volgens de advocaat ook op een secundaire manier zijn gebeurd.
Advocaat Van der Wal trekt het bewijs rondom schoensporen ook in twijfel. “Er waren negen sporen die ongeschikt waren. Sporen zeggen niet dat die van de schutter zijn. Een persoon kan ook op de plaats delict zijn geweest zonder sporen achter te laten. Zoals de vrouw van Tuan Nguyen.”
Hij stelt dat de conclusie dat de sporen van zijn client waren, gebaseerd zijn op aannames. Als er bloedsporen aan de schoenen hadden gezeten, hadden deze ook gevonden moeten worden in de auto, volgens Van der Wal. "Daarnaast heeft mijn cliënt schoenmaat 41, terwijl er een voetafdruk van maat 39 is aangetroffen op de plaats delict."
"Uit onderzoek is allerminst duidelijkheid verkregen over de rolverdeling op de plaats delict", stelt Van der Wal. Er kan volgens hem onvoldoende aangetoond worden dat de verdachten daar waren, laat staan op het moment van het delict.
'Uit de hand gelopen ripdeal'
Van Faassen, advocaat van Denis A., gaat in op alternatieve motieven. "Er zijn ontzettend veel vrienden en familieleden van de slachtoffers verhoord in deze zaak. De schietpartij had volgens getuigen mogelijk te maken met gokschulden." Hij doelt hiermee op slachtoffer Tuan Nguyen. "In zijn auto is nog een bedrag van 10.000 euro aangetroffen. Dus er kan best sprake zijn geweest van een ripdeal, want er was veel geld aanwezig. In hetzelfde pand is eerder een grote hoeveelheid hennep aangetroffen. Twee van de slachtoffers waren toen verdachten. Volgens een andere getuige was Tuan Nguyen het Arnhemse slachtoffer Max Klaassen ook geld schuldig." De advocaat schetst het beeld dat alle slachtoffers wel een connectie met elkaar hadden.
De advocaat schetst nog een ander scenario. Tuan Nguyen zou namelijk ruzie hebben gehad met een coffeeshopeigenaar in Enschede. Er zouden hierbij bedreigingen zijn geuit. Tuan Nguyen en Artur Sargsyan zouden vervolgens vuurwapens hebben aangeschaft. Deze zijn gezien in de growshop. "Een week voor de bloedige schietpartij vond er ook een bemiddelingsgesprek plaats."
Deze alternatieve scenario's zijn volgens advocaat Van Faassen niet goed genoeg onderzocht. "Het OM heeft met een beperkte bril naar het dossier gekeken. Er zijn genoeg motieven te vinden. De slachtoffers hadden meerdere conflicten, maar niet met de familie A."'Bewijs niet overtuigend'
We gaan verder met de zaak 'Litouwen', de viervoudige moordzaak. Advocaat Michels is de volgende die aan het woord komt. "Er zijn wel veel aanwijzingen tegen de verdachten, maar er kan niet wettig en overtuigend bewezen worden dat de verdachten fysiek aanwezig zijn geweest op de plaats delict."
Afpersing autohandelaar
Iedereen zit klaar voor de pleidooien van de advocaten. We beginnen met het pleidooi van advocaat Tuma. Hij verdedigt Camil A. en Dejan A. Het gaat in eerste instantie over het afpersen van een autohandelaar in Hengelo in het onderzoek 'Schelde'. Naast de viervoudige moord, wordt het tweetal ook van dit incident verdacht. Ook bij dit incident zou zijn geschoten. Volgens getuigen door Camil, de vader. Volgens de advocaat blijkt nergens uit dat de verdachten de intentie hebben gehad om iemand van het leven te beroven. De advocaat vindt dus dat zijn cliënten moeten worden vrijgesproken van poging tot doodslag.
Pauze
De verdachten keken tijdens het uitspreken van de eis stoïcijns voor zich uit. Het is nu tijd voor een onderbreking. Daarna houden de advocaten van de verdachten hun pleidooi.
Levenslange gevangenisstraf
De officier van justitie spreekt de strafeis uit: "De verdachten zijn met elkaar verantwoordelijk voor de dood van vier mensen. Ze hebben de slachtoffers doodgeschoten met voorbedachte rade. Verdachten hebben zich meermaals schuldig gemaakt aan moord. Het verdriet bij de nabestaanden is intens. De slachtoffers zijn allemaal van dichtbij tweemaal door hun hoofd geschoten. Ze zijn afgemaakt als beesten. Hierdoor eist het openbaar ministerie tegen alle drie de verdachten een levenslange gevangenisstraf. De feiten zijn zodanig ernstig dat elke andere straf dan levenslang uit het oogpunt van vergelding onvoldoende recht doet."
Vorderingen
De vorderingen liggen behoorlijk uiteen, maar dit kan volgens de officier van justitie verklaard worden omdat de slachtoffers andere inkomens hadden. De families vorderen schadevergoeding, smartengeld en shockschade. Volgens het openbaar ministerie is het grootste gedeelte toewijsbaar. Sommige vorderingen wijst het OM 'met pijn in het hart' af. "We moeten wel kritisch zijn."
Schadeclaims
Alle families hebben vorderingen ingediend. Het gaat bij elkaar om een schadeclaim van ruim twee miljoen euro.
Zitting hervat
De officier van justitie gaat verder met zijn requisitoir. We gaan het hebben over de civiele vorderingen.
Pauze
De officier van justitie is toe aan pauze. We gaan om 11.05 uur verder.
Moord met voorbedachte rade
"De slachtoffers zijn van zeer dichtbij doodgeschoten, terwijl ze al op de grond lagen. Het lijkt erop dat Artur Sargsyan eerst is doodgeschoten. Met hem hadden de verdachten een conflict. Daarna is overlegd wat er met de rest zou gebeuren. Max Klaassen lijkt als laatste te zijn opgezocht en te zijn afgeschoten. Hij zat weggedoken in een hoekje. De verdachten zijn ter plaatse gegaan om één of meerdere slachtoffers bewust te doden." Volgens de officier van justitie is er dus sprake van moord in vereniging.
Medeplichtig
Volgens de officier van justitie zijn alle drie de verdachten schuldig, ondanks het feit dat niet bepaald kan worden wie wat heeft gedaan. Volgens hem gingen de verdachten met dezelfde intentie op pad en wisten ze van elkaar dat ze vuurwapengevaarlijk waren. "Er zijn in totaal tien schoten gelost en die waren allemaal raak. Ze wisten heel goed wat ze daar deden. Ze hebben gezamenlijk besloten dat alle personen in het pand dood moesten. Geen van de verdachten heeft geprobeerd om het geweld te stoppen. Het is dus niet interessant wie er wel of niet geschoten heeft."
Eén geheel
Volgens de officier van justitie zijn er twee wapens gebruikt. Het is dus goed mogelijk dat er maar één of twee schutters zijn geweest. Toch worden de drie verdachten als één geheel beschouwd. "Je hoeft niet te schieten om medeplichtig te zijn. Ze hebben samengewerkt en zijn ook verantwoordelijk voor het gedrag van een ander. Er hoeft niet te worden vastgesteld wat de verdachten individueel hebben gedaan." Volgens de officier van justitie speelt hierbij ook hun houding tijdens het proces een rol. "Het zwijgen kan worden meegenomen in de uitspraak."
Ander scenario
"Het zou kunnen dat de verdachten pas later op de plaats delict zijn gearriveerd en alleen een videorecorder hebben meegenomen (het dna van Denis A. is aangetroffen op een kabel van die weggenomen recorder). Maar waarom zijn ze dan niet gelijk met die videorecorder naar de politie gegaan? Dit zou hun onschuld kunnen aantonen. Het scenario dat ze pas na de moord op de plaats delict zijn geweest, gaat dus niet op."
Alibi verdachten
Volgens de officier hebben de verdachten geen alibi. Op basis van hun telefoongegevens kan worden bepaald dat de verdachten op de plaats delict zijn geweest. Niemand heeft ze rond de tijd van de moord op een andere plek gezien.
Het bewijs
Volgens het Openbaar Ministerie is er een vracht aan bewijs. Op videobeelden is te zien dat de verdachten de hele tijd samen zijn geweest. Ook de schoensporen die zijn aangetroffen op de plaats delict passen bij de schoenen van de verdachten. Ook is het dna van Dejan A. aangetroffen op één van de hulzen die is aangetroffen op de plaats delict. Het bloed van de slachtoffers is in de Golf van de verdachten aangetroffen.
'Kwartetmoord'
De officier begint over het woord 'kwartetmoord', die veelvuldig in de media is gebruikt. Volgens hem is de term kwetsbaar voor de nabestaanden. "Het lijkt alsof de vier slachtoffers bij elkaar hoorden, maar ze kenden elkaar vermoedelijk niet eens. Ze hebben wel iets gemeen. Ze zijn alle vier door deze drie mannen om het leven gebracht."
Requisitoir
We beginnen met het requisitoir. De officieren van justitie krijgen het woord. Zij hebben zo'n twee uur lang de tijd nodig. Daarna volgt de eis tegen de drie hoofdverdachten.
Forse schadeclaim
Afgelopen woensdag kwamen de nabestaanden van Tuan Nguyen (43) uit Enschede, Artur Sargsyan (34) en Maijkel Akfidan (27) uit Hengelo en Max Klaassen (62) uit Arnhem aan het woord. Zij hopen dat de drie hoofdverdachten levenslang krijgen opgelegd. Ook eisen zij ruim twee miljoen euro schadevergoeding.
Welkom
Welkom vanuit de rechtbank in Almelo. Het is de derde zittingsdag in de rechtszaak van de viervoudige moord in Enschede. Vandaag krijgen verdachten Camil A. (59) en zijn zoons Dejan (33) en Denis (32) te horen welke straf justitie tegen hun eist. Ook laten de advocaten van de verdachten vandaag hun pleidooi horen.